Phân tích nghệ thuật trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia

(Baivanhay.net) – Anh(Chị) hãy phân tích nghệ thuật trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia trong sách văn học lớp 12. ( Bài làm của HSG lớp 12 trường THPT Triệu Sơn).

Đề bài: Anh(chị) hãy phân tích nghệ thuật trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia

Tác giả Vũ Trọng Phụng  (1912-1939) quê ở Hà Nội được nhà văn Ngô Tất Tố nhận định là nhà văn sinh ra trong gia đình “ nghèo truyền kiếp”. Khi nhắc tới Vũ Trọng Phụng người ta lại nghĩ ngay tới con người  đi đầu theo nghệ thuật trào phúng.trong số các tác phẩm trào phúng thì “ Xuân Tóc Đỏ “ là một cái tên không thể không xướng lên. Và đoạn trích cực kì xuất sắc “hạnh phúc của một tang gia”là một ví dụ điển hình cho nghệ thuật trào phúng… Đọc đoạn trích, chúng ta có thể cười tới chảy nước mắt, cười một cách thoải mái nhưng  chính tại đoạn trích này mà chúng ta lại nhận ra những hàm ý sâu sắc của tác giả và cũng cảm thấy thật sự bi ai cho một xã hội cũ đầy giả dối, lừa lọc và toan tính giữa con người với con người. Giữa cái giao thoa của văn hóa những cái xấu lại bắt đầu nảy mầm và manh nha trong đời sống của nhân dân.

Trào phúng là cách mà tác giả đưa ra các tình huống hay chi tiết gây cười, khiến cho độc giả khiến cho độc giả có thể cười một cách thả ga. Nhưng đằng sau tiếng cười ấy là một sự mỉa mai chua chát .Có thể đó là những mâu thuẫn về hình thức và nội dung, cũng có khi là giữa hiện tượng được phơi bày và bản chất của nó. Các nhà trào phúng là phải tìm được những mâu thuẫn ấy rồi đưa vào trong những tác phẩm của mình và mâu thuẫn của mình càng đáng cười để phê phán, lên án xã hội cũ nát.

Dưới ngòi bút của ông vua phóng sự đất Bắc, hình ảnh của một xã hội đã được thu nhỏ và thể hiện cực kì rõ nét trong tác phẩm của ông. Sự trào phúng bắt nguồn từ nhan đề của mở đầu đoạn trích, ngay từ tiêu đề của tác phẩm chúng ta đã thấy được cái sự trái ngang ấy. Trong một đám tang, đáng lẽ mọi người phải đau khổ, buồn bã thì ở đây, mọi người lại cảm thấy vui vẻ, trái với  lẽ thường hay sao? Thế nhưng không. Trong xã hội thời kì phức tạp ấy, nhà văn đã tập trung xây dựng hình ảnh của nhân vật Xuân tóc đỏ bằng phương pháp hiện thực chủ nghĩa xã hội.

Trong “ số đỏ” thì Xuân tóc đỏ là một kẻ lưu manh,  ngoài đầu đường xó chợ chỉ toàn nhặt bóng làm nghề nhưng với sự lanh lợi và ranh mãnh của mình thì Xuân bắt đầu  tiếp xúc xã hội thượng lưu, Xuân còn nhiều rụt rè, bỡ ngỡ. Sau này, nhờ vào việc dâm đãng với bà phó Đoan mà y đã có thể bước chân vào thế giới này chỉ nhờ những mánh lừa lọc hết người này tới người khác.

Xã hội thượng lưu thời bấy giờ chỉ là cái tên do những kẻ không biết quý trọng thời gian và lao động tạo ra thôi,  là một xã hộ thối tha và bịp bợm. Xuân đã phát huy tất cả bản tính vốn có của mình, như cờ gặp gió, như cá gặp nước. Rõ ràng, đời Xuân thật là “số đỏ”.

Tang gia ở đây là một đám tang người thân nào đó trong gia đình đã mất người trong gia đình lẽ ra phải buồn bã, đau thương. Thế nhưng mọi thứ lại đi ngược lại giá trị vốn có của nó. Mọi người lại hạnh phúc và cảm thấy sung sướng mọi thứ đều có sự mâu thuẫn. Mâu thuẫn ấy được tác giả khuếch đại lên để lên án, phê phán xã hội chạy theo vật chất mà quên đi tình cảm của con người với nhau.

Tác giả đã tập trung miêu tả niềm vui của những người trong gia đình. Cả gia đình đang rất vui vẻ vì cả nhà đã chờ đợi, hi vọng vào cái chết của cụ cố tổ từ rất lâu rồi và cho tới hôm nay, một cách vô tình của Xuân tóc đỏ mà điều ước ấy đã trở thành sự thực.  Vì thế mà tác giả đã mở đầu đoạn trích bằng một câu văn rất sâu cay và đầy đau đớn “ 3 hôm sau ông già chết thật”  vì tất cả mọi người đều mong nhận được khối tài sản được chia. Cụ cố Hồng có niềm vui rất lạ, dù chỉ mới 50 tuổi nhưng chỉ thích được gọi là cụ cố, chỉ mong mình được già. Vì vậy, cụ cố Hồng rất mong bố chết để được lên ngôi thành cố tổ. Khi ai nấy hỏi gì cố Hồng cũng đều trả lời "Biết rồi, khổ lắm, nói mãi". Trong lúc tang gia bối rối, ông con trai cả lặp đi lặp lại câu nói trên đến 1872 lần. Đã bao nhiêu lần cố Hồng tập dượt khóc trước gương chờ ngày bố chết để thiên hạ phải trầm trồ khen rằng con trai lớn đã già đến thế kia kìa. Chỉ để nghe 1 câu nói ấy, cố Hồng sẵn sàng chờ cho bố chết.

Phải kể đến đó là vợ chồng Văn Minh và ông Typn. Ông Typn sung sướng vì nhân dịp chết của cụ tổ được tung ra mốt tang táo bạo, để báo chí Bắc Nam đến đưa tin,. Vợ chồng Văn Mình coi ngày chết của cụ tổ như 1 sàn diễn, 1 dịp để quảng bá, để làm ăn kinh tế

Ngoài ra, người hạnh phúc tiếp theo phải kể đến đó là cô Tuyết. Trước ngày cụ chết, Tuyết bị lộ thông tin là hẹn giai ra nhà nghỉ. Cả gia đình đang lo tin cô Tuyết hư hỏng loang ra khắp thành phố, đang lúng túng, bối rối thì cụ chết thật. Họ đã biến cái bối rối của cô Tuyết thành cái bối rối của tang gia. Trong tang gia này Tuyết cũng ăn mặc từ cái áo hở trong hở ngoài đến cái mũ mấn xinh xinh để chứng minh cho thiên hạ thấy rằng Tuyết mới mất nửa chữ trinh. Khuôn mặt Tuyết cứ ngây thơ, buồn lãng mạn. Cứ tưởng Tuyết buồn cho người quá cố nhưng cô đang buồn như sự hờn giận: Sao nhà có việc quan trọng thế này mà người tình mãi chẳng đến.

Và cuối cùng ta cũng không thể bỏ qua một người hạnh phúc khác đó là cậu Tú Tân. Cậu mong ngày cụ chết để được chụp ảnh bởi cái máy ảnh bấy lâu nay chưa có cơ hội để dùng. Cậu Tú Tân trổ tài, lăng xăng như 1 nhà đạo diễn,

MỌi người ai cũng đang bối rối nhưng lại bối rối để tổ chức 1 đám tang thật thịnh soạn, thật lịch sự mà không phải bối rối với người đã mất. Nhưng có lẽ người hạnh phúc nhất trong này đó là ông Phán mọc sừng. Ông Phán không ngờ rằng cái đôi sừng vô hình của mình lại đáng giá đến vậy.

Những hình ảnh và chi tiết trong tác phẩm mà nghệ thuật trào phúng đã đạt đến đỉnh cao. Mọi người như đang diễn vai của mình thật chuẩn nhưng đằng sau đó là biết bao tính toán Trong một gia đình toàn những con người ruột thịt với nhau mà lại đối xử như vậy thì thử hỏi cả xã hội này sẽ trở nên như thế nào.qua đây càng nhấn mạnh và khẳng định nghệ thuật tròa phúng cũng như tài năng của Vũ Trong Phụng.